Onder een beeld met als opschrift “Is Vlaanderen vol” begon Het Laatste Nieuws op dinsdag een reeks over migratie, “voor vier op de tien Vlamingen straks een doorslaggevend verkiezingsthema.”
Jeroen Bossaert opende zo: “Sinds 2000 zijn er in Vlaanderen verhoudingsgewijs meer migranten bijgekomen dan in Frankrijk of Nederland. Dat blijkt uit een analyse van HLN. De bevolkingsdruk is daardoor zo fel toegenomen dat we Nederland bijna hebben ingehaald als Europees koploper. Van waar komen al die mensen? En kunnen we zeggen dat Vlaanderen stilaan vol is?”
Wat leren de cijfers ? “Sinds het begin van deze eeuw – ruim 23 jaar geleden – zijn er in onze regio bijna 900.000 mensen bijgekomen. In 2000 waren er iets meer dan 5,9 miljoen Vlamingen, vandaag al bijna 6,8 miljoen. Dat is de volledige bevolking van een stad als Antwerpen én Gent erbij.”
Gevolg: “we zijn dichter bij elkaar gaan wonen. Twintig jaar geleden woonden er gemiddeld 441 mensen op een vierkante kilometer. Vandaag al 497. Het maakt dat we de kloof met Nederland – traditioneel één van de dichtstbevolkte landen van Europa – bijna helemaal hebben gedicht.”
Als regio loopt Vlaanderen ook sneller vol dan onze buurlanden. “De bevolkingsgroei in onze regio gaat harder dan die in Nederland, Frankrijk en Duitsland. Het verschil met dat laatste land is zelfs spectaculair: de Vlaamse bevolking is sinds 2000 vier keer sneller gegroeid dan de Duitse.”
Niet dat er hier nu zoveel meer kinderen gemaakt worden. “Bijna driekwart van onze bevolkingsgroei is te verklaren door migratie” want “Vlaanderen blijkt een populaire bestemming. (…) Vlaanderen kreeg er jaarlijks ongeveer 25.000 mensen bij. Vergelijkbaar met de bevolking van steden als Zottegem, Ronse of Maaseik.”
“Verhoudingsgewijs lag de jaarlijkse migratie naar Vlaanderen veertig procent hoger dan in onze buurlanden.”
De legale migratie. Naar schatting leven er ook nog eens 150.000 à 200.000 mensen zonder papieren in heel België. De meerderheid daarvan in Brussel.
Volgend belangrijk aspect: “Slechts een fractie van de migranten komt naar hier omdat ze op de vlucht zijn voor oorlog of geweld. Het merendeel van de migranten blijkt ook helemaal niet afkomstig uit exotische oorden.”
De meeste nieuwkomers komen uit Nederland. (Maar daar zijn bv. ook Congolezen bij zoals diegenen die recent naar de Denderstreek trokken, dichtbij Franstalig Brussel.)
Ook Oost-Europeanen komen talrijk af: “sinds 2000 domineren zij de migratiestroom naar onze regio” viel er in een tweede artikel (zie verderop) te vernemen.
“De enige niet-EU landen in de top-10 zijn Marokko, Turkije en Oekraïne. En dat laatste land is een uitzonderlijk geval. Voor de oorlog kwamen Oekraïners amper naar hier.”
Afghanistan, Syrië en Irak staan in de rangschikking van immigraties pas op plaats 17, 19 en 21. “Wat wel opvalt, is dat Afghanen, Syriërs en Irakezen in vergelijking met andere nationaliteiten minder geneigd zijn om Vlaanderen opnieuw te verlaten. Bij andere nationaliteiten ligt dat anders.”
Met name bij Oost-Europeanen. “Sinds Roemenië, Bulgarije en Polen toegetreden zijn tot de EU hebben burgers uit die landen in ijltempo alle andere nationaliteiten in de immigratierangschikking verdrongen. In 2020 en 2021 sprongen de Roemenen zelfs naar nummer één. Sinds 2000 zijn er alles bij elkaar meer dan tweehonderdduizend Polen, Bulgaren en Roemenen naar Vlaanderen gekomen. Ongeveer de helft daarvan vertrok ook weer.” “De migratie uit Oost-Europa is voornamelijk arbeidsmigratie is. De migratie uit landen als Turkije of Marokko heeft vaker te maken met gezinshereniging. Voor landen als Syrië, Irak of Afghanistan gaat het vrijwel altijd om asiel. Zij zijn vaak officiële vluchtelingen en komen amper voor in de statistieken van vertrekkers.”
Hoe ingrijpend de migratiestromen onze bevolking veranderen, blijkt uit deze cijfers: op 100 Vlamingen in 2000 hadden 90 mensen een Belgische achtergrond hebben, 10 een buitenlandse. In 2023, was dat al een 26 met een buitenlandse en nog slechts 74 met een Belgische achtergrond.
HLN: “Betekent dit alles dat Vlaanderen vol is?”
In een tweede artikel liet HLN ook de blijkbaar enige altijd beschikbare professor demografie uit onze contreien aan bod: Patrick Deboosere (VUB).
Deboosere verklaarde de instroom door “vooral de economische aantrekkelijkheid van Vlaanderen en de hoge mate van verstedelijking”. Steden zie je overal snel groeien, mede door de tewerkstelling er.
Volgens Deboosere zou er “geen ideale bevolkingsdichtheid bestaan”. “Alles hangt af van hoe je een drukbevolkt gebied organiseert. Als je dat slim doet, dan hoeft minder ruimte geen probleem te zijn. In Antwerpen klimt de bevolkingsdichtheid boven de duizend inwoners per vierkante kilometer en in Brussel zelfs boven de zevenduizend. Dat wil niet zeggen dat die steden onleefbaar zijn. Als we naar de rest van de wereld kijken, is er maar één groot land waar de bevolkingsdichtheid op termijn écht een probleem dreigt te worden: Bangladesh. Daar wonen ze over het hele land al met meer dan 1.300 mensen per vierkante kilometer. Dus niet enkel in de grootsteden. Vlaanderen is met gemiddeld 497 inwoners per vierkante kilometer nog ver verwijderd van dat soort cijfers.”
Ook verderop stelt Deboosere dat er “geen absolute bovengrens is”. Dat Deboosere zoiets kan verklaren komt doordat hij nergens melding maakt van de talloze ecologische problemen die een hoge bevolkingsdruk veroorzaakt. Denk maar aan ons schrijnend gebrek aan groene ruimten, de kelderende biodiversiteit, de algemene lucht-, water- en bodemverontreiniging ook met de stikstofproblematiek als uitschieter.
Als je daar allemaal geen rekening mee houdt, dan is er geen vuiltje aan de lucht… Kuche kuche…
Jan-Pieter Everaerts
PS: Op het startartikel van de HLN-reeks kwamen er weer veel reacties: 153 op dinsdagnamiddag. Wie ze allen lezen wil: vraag maar op: mediadoc.diva@skynet.be. Eentje wil ik alvast meegeven omdat het zo cassant geformuleerd is: “Vol is dus niet objectief te bepalen. Wel mijn emmer is niet vol maar hij loopt over. Subjectief is hij vol, objectief loopt hij over.”
PS 2: Hopelijk leest een Deboosere ook ecologische artikels zoals dit bericht vandaag bij De Standaard: “Theems te zwaar vervuild: na afloop spurtten roeiers van legendarische race meteen naar de douche“.